ویراستاری مهم‌ترین بخش نگارش یک متن است. شاید تصور کنید پس از نوشتن متن و یک نگاه اجمالی به آن، می‌توانید وارد فاز انتشار شوید. اما باید توجه داشته باشید که ویرایش متن، تاثیر بسیاری در از دست دادن یا به دست آوردن مخاطب دارد.
برای مثال، تصور کنید در حال خواندن یک بلاگ‌پست بدون هیچ‌گونه ویراستاری هستید. این بلاگ‌پست، سرشار از غلط‌های املایی و نگارشی است. پایان اغلب جمله‌ها بدون نقطه هستند و ویرگول‌ها و سایر علائم نگارشی به‌درستی استفاده نشده‌اند. آیا به خواندن متن ادامه می‌دهید؟ مطمئنا نشانگر ماوس خود را به سمت ضرب‌در صفحه خواهید برد. پس با ما همراه باشید تا در ادامه به نکات مهم ویراستاری و البته سایت‌های ویراستاری آنلاین بپردازیم.
چگونه مقالات وبلاگ را ویراستاری کنیم؟
اگر تصمیم دارید که خودتان ویرایش متن یا بلاگ‌پست‌تان را بر عهده بگیرید، لازم است نکته‌هایی را بدانید. البته قبل از این، لازم است دربارۀ وبلاگ‌نویسی بدانید. پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ وبلاگ‌نویسی؛ از حرف اول تا نقطه آخر را بخوانید. در ادامه به ذکر مواردی در خصوص ویرایش متن می‌پردازیم.
املای کلمات
در قدم اول، باید مطمئن شوید که املای تمام کلمات بلاگ‌پست کاملا صحیح است. یکی از ویژگی‌های زبان فارسی این است که گاهی معنای کلمات با تغییر «س» یا «ص» ممکن است عوض شود. بنابراین، اولین نکته‌ای که در ویرایش متن باید به آن توجه شود، املای کلمات است.
ویراستاری
جمعی از بلاگرها با ویراستاری آشنا نیستند. اما افراد می‌توانند با استفاده از منابع مختلف، اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهند. طبیعتا یادگیری یک مهارت جدید، وقت زیادی می‌خواهد. پس اگر فکر می‌کنید زمان کافی برای یادگیری ویراستاری ندارید، دو راه پیش روی شماست.
۱. استفاده از سایت‌های ویراستاری آنلاین
سایت‌های زیادی وجود دارند که با ساپورت کردن زبان فارسی، می‌توانند به شما در ویراستاری متنتان کمک کنند. در ادامه به معرفی برخی از این سایت‌ها خواهیم پرداخت.
۲. کمک گرفتن از یک ویراستار
گفتیم اگر با ویراستاری آشنا نیستید، می‌توانید از سایت‌های ویرایش متن استفاده کنید. اما این تنها راه نیست. شما به‌راحتی می‌توانید از ویراستاران بخواهید متنتان را ویرایش کنند. اگر هیچ ویراستاری را نمی‌شناسید، نگران نباشید. سایت‌های فریلنسری، بهترین گزینه برای پیدا کردن ویراستار هستند.
نحوه استفاده از سایت‌های فریلنسری
شما می‌توانید با سرچ کردن عبارت «سایت های فریلنسری» به لیست بهترین سایت‌ها برسید. با ورود به مرتبط‌ترین سایت به ویرایش متن و ویراستاری، می‌توانید به‌راحتی درخواست خود را آگهی کنید. توضیحاتی را به‌صورت موجز دربارۀ روند کار بدهید و مبلغ پیشنهادی برای انجام کار را نیز ثبت کنید. ویراستاران مشتاق برای انجام کار، به شما از طریق همان سایت پیغام خواهند فرستاد. پس از اتمام پروژه اول، در صورت تمایل می‌توانید کار با آن شخص را ادامه دهید.
درست‌نویسی
با افزایش بلاگرها، با موضوع غلط‌نویسی و بدنویسی بیشتری مواجه می‌شویم. احتمالا با غلط‌های نگارشی، تایپی و لفظی در رسانه‌ها و سایت‌های رسمی مواجه شده‌اید. درست‌نویسی اصل دیگری است که باید در زمان نوشتن بلاگ‌پست‌ها به آن توجه کرد. به این چند نکته توجه کنید:
۱. فاصله
بین هر دو کلمه، لازم است فاصله کامل گذاشته شود. برای مثال: پوشۀ من.
۲. نیم‌فاصله
بین هر کلمه دوبخشی به کار می‌رود. به موارد زیر دقت کنید:
نشانه جمع «ها»:
برای اینکه کلمه‌ها را با نشانۀ «ها» جمع ببندیم، نیاز است از نیم‌فاصله استفاده کنیم. برای مثال: نقاش‌ها.
پیشوند صرفی «می»:
اگر می‌خواهید از فعل‌های مضارع اخباری یا ماضی استمراری استفاده کنید، «می» در فعل به کار می‌رود. این «می»ها نه با فاصله کامل نوشته می‌شوند و نه بدون فاصله. در این مواقع نیز نیم‌فاصله به کار می‌رود. مثال: می‌روم، می‌خورم، می‌برم، می‌خواندم، می‌رفتم، می‌خوردم.
اما یک استثنا نیز وجود دارد. بعضی صاحب‌نظران معتقدند در فعل‌های زیر سه حرف (بعد از آمدن می) نیازی به استفاده از نیم‌فاصله نیست. برای مثال در فعل‌هایی مانند: میشد، میزد و… نشانۀ «می» به فعل می‌چسبد.
ضمیرها:
برای ضمیرها نیز نیم‌فاصله به‌کار می‌رود. مثال: آن‌ها، این‌ها.
واژه‌های مرکب:
برخی واژه‌های مرکب در حکم یک کلمه‌اند. این نوع از کلمات نیز با نیم‌فاصله به یکدیگر مربوط می‌شوند. مثال: نیم‌فاصله، تعیین‌کننده.
«ی نکره»:
در برخی واژه‌ها «ی» نکره به شکل «ای» و با نیم‌فاصله استفاده می‌شود. مثال: مقاله‌ای.
صفت‌های تفضیلی «تر و ترین»:
برخی صفت‌ها با نیم‌فاصله به کلمه قبل خود می‌چسبند. به جز چند مورد استثنایی (کمتر، بیشتر، بهتر)، بقیه موارد با نیم‌فاصله است. مثال: رنگی‌تر، قشنگ‌ترین.
صفت مفعولی:
در ساخت صفت‌های مفعولی دوجزئی نیز از نیم‌فاصله استفاده می‌شود. مثال: شنیده‌شده، گفته‌شده، خوانده‌شده.
۳. علائم نگارشی
چند نکتۀ مهم در استفاده از علائم نگارشی وجود دارد. اگر با این موارد آشنا نباشید، ممکن است نتوانید متن روان و خوانایی بنویسید. بهتر است مخاطب را مجبور به گرفتن غلط‌های نگارشی از متنتان نکنید.
فاصله، قبل و بعد از علائم نگارشی:
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید، فاصله در زمان استفاده از علائم نگارشی است. نقطه، کاما، نقطه‌ویرگول، ممیز، دونقطه، علامت تعجب و سوال، هیچ‌کدام فاصلۀ درونی ندارند. یعنی زمانی که از آن‌ها استفاده می‌کنید، باید به کلمه قبل خود بچسبند. مثال: «تا اگر یک جیبم را زدند، در آن‌یکی جیبم پول داشته باشم».
۴. نحوۀ نگارش اعداد
- اعداد باید به فارسی نوشته شوند. مانند: « ۱۲۰ بار جمله را ویرایش کردم». برای تاریخ‌نویسی نیز باید اینطور عمل کرد: ۲۱ بهمن ۱۳۷۹. اعداد یک‌رقمی، به حروف نوشته می‌شوند. اما اعداد دو یا سه‌رقمی به عدد نوشته می‌شوند. اعداد چهار رقمی به بالا را نیز به‌صورت ترکیبی می‌نویسند. مثال: «در یکی از سمینارهایم حدود پنجاه هزار و ۴۰۰ نفر حضور داشتند».
۵. درصد
بهتر است مواقعی که می‌خواهید از درصد استفاده کنید، از علامت آن (%) استفاده نکنید. می‌توانید آن را به حروف بنویسید. مثال: بیش از ۵۰ درصد از بلاگرها، بلاگ شخصی دارند.
۶. شماره‌ها
شماره‌هایی همانند شمارۀ تلفن، کد ملی، مبالغ، شمارۀ پلاک، صفحات کتاب و… به عدد نوشته می‌شوند.
چگونه یک متن را ویرایش کنیم؟
هر کاری اصولی دارد. ویراستاری نیز از این قاعده مستثنی نیست. پیشنهاد می‌کنیم علاوه بر خواندن اصول ویراستاری، مقالۀ اصول تولید محتوا برای سایت چیست را هم بخوانید. در ادامه با برخی از این اصول آشنا می‌شویم.
۱. رعایت علائم نگارشی
علائم نگارشی همچون نقطه، کاما و سایر موارد، می‌توانند خواندن یک بلاگ‌پست را ساده‌تر کنند. اما توجه داشته باشید که افراط و تفریط در استفاده از علائم نگارشی، ممکن است سادگی را از متن بگیرد. بنابراین سعی کنید تا حدی از این نشانه‌ها استفاده کنید که کار مخاطب را ساده کند.
۲. خداحافظی با غلط تایپی و املایی
ویراستار با صبر و حوصله، به شما کمک می‌کند تا بلاگ‌پست‌تان عاری از هرگونه غلط تایپی یا املایی شود.
۳. رعایت نیم‌فاصله
نیم‌فاصله به روان بودن متن شما کمک بسیاری می‌کند. ربات‌های گوگل روزبهروز پیشرفته‌تر می‌شوند و تقریبا با این ویژگی، آشنایی پیدا کرده‌اند. بنابراین این موضوع به بهبود سئوی سایت شما نیز کمک خواهد کرد. در ضمن، فاصله‌ها چشم مخاطب را خسته می‌کنند. در این صورت، ممکن است مخاطب خیلی زود از سایت شما برود.
۴. حذف حشو
همۀ ما در طول روز از کلمات اضافی در جملات خود استفاده می‌کنیم. این کلمات گاهی فقط جمله را درازتر می‌کنند و هیچ‌بار معنایی خاصی ندارند. ویراستاران با دقت و ظرافت و طوری که سبک نوشته تغییر نکند، عبارات حشو را حذف می‌کنند. سعی کنید به خاطر بالا بردن تعداد کلمات، عبارات بیهوده به متن اضافه نکنید.
۵. فارسی‌سازی
یکی دیگر از وظایف ویراستاران، فارسی‌سازی کلمات غیر فارسی است. گاهی به‌طور خودآگاه یا ناخودآگاه از کلمات عربی یا انگلیسی در کلام خود استفاده می‌کنیم. ناگزیریم که حضور این کلمات را در متن‌ها و مقاله‌های خود، اتفاقی طبیعی بدانیم. اما نباید حضورشان را با رویی باز پذیرا باشیم. مرحله ویرایش، همان جایی است که باید با این کلمات خداحافظی کرد. پیشنهاد می‌کنیم در حین نوشتن مقاله، یک واژه‌نامه کاغذی یا آنلاین (برای مثال سایت واژه‌یاب) کنار خود داشته باشید.
البته استفاده از کلمات غیر زبان مادری، در نگارش متون به زبان مادری چیز بدی نیست. این چیزی است که خیلی اوقات فراموش می‌کنیم. وام گرفتن از زبان‌های دیگر، به گسترش زبان خودمان نیز کمک بسیاری می‌کند.
ویراستار آنلاین متن
قبل‌تر در رابطه با سایت‌های ویراستار آنلاین صحبت کردیم. در ادامه با دو سایت ایرانی و سه سایت غیر ایرانی ویرایش مطلب آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
۱. آرنگ‌وب:
این سایت برای افرادی مناسب است که یک شناخت ایده‌آلی نسبت به علائم نگارشی و کاربردشان دارند. اگر به دنبال سایتی هستید که نقطه و کاما در متن قرار دهد، آرنگ‌وب مناسب شما نیست. این سایت در واقع اشتباهات رایج (همانند سپاسگذارم ï سپاسگزارم) و فاصله‌گذاری کلمات (نیم‌فاصله‌ها و علائم نگارشی) را ویرایش می‌کند.
۲. نشر آنلاین:
سایت نشر آنلاین نیز همانند آرنگ‌وب است. عملکرد این دو وب‌سایت تقریبا شبیه هم است و شما می‌توانید از هردوی آن‌ها به‌صورت رایگان استفاده کنید.
۳. Only Office:
سایت Only Office از ۲۱ زبان پشتیبانی می‌کند. شما می‌توانید این سایت را به‌صورت نرم‌افزار در تلفن همراه خود داشته باشید. همچنین کار کردن با این فضا بسیار ساده و راحت است و تجربۀ خوبی برای شما خواهد بود.
۴. Shutterborg:
شما در سایت Shutterborg امکان آپلود تصویر یا لینک را نیز دارید. این یک امتیاز برای سایت شاتربرگ محسوب می‌شود. روند استفاده از این سایت، بسیار سریع پیش می‌رود و بیشترین ذخیره زمان را خواهید داشت.
۵. Hemingway App:
شما می‌توانید با استفاده از سایت Hemingway App، متن‌های فارسی و انگلیسی خود را ویرایش کنید. کار با این ابزار بسیار راحت است و می‌توانید با آشنایی اندک با زبان انگلیسی، یک متن خوب داشته باشید.
ویرایش آنلاین متن
ویرایش آنلاین متن به شما این امکان را می‌دهد که بتوانید با صرف وقت کمتر، متنی ویرایش‌شده داشته باشید. از بحث وقت که گذر کنیم، به استفاده از منابع و انرژی می‌رسیم. شما با استفاده از ویراشگرهای آنلاین، میزان کمتری از انرژی و منابع خود را مصرف می‌کنید.
یکی از ویژگی‌های مهم و مثبت سایت‌های ویراستار آنلاین، رایگان بودن آن‌هاست. شما به‌راحتی می‌توانید از ویرایشگر آنلاین با پشتیبانی دو زبان فارسی و انگلیسی استفاده کنید.
سخن پایانی
احتمالا شنیده‌اید که نگه داشتن مخاطب، مهم‌تر و البته سخت‌تر از افزایش مخاطب است. همانطور که مقاله‌ای با ویرایش نادرست، می‌تواند موجب ریزش مخاطب شود، محتوای شیک نیز می‌تواند همراهان جدیدی به شما ببخشد. بنابراین ویراستاری متن را جدی‌تر بگیرید. شما چگونه مقاله‌تان را ویرایش می‌کنید؟ چه موارد دیگری در چک‌لیست بازبینی‌تان وجود دارند؟ آیا کار ویرایش را به سایت‌ها می‌سپارید یا خودتان دست‌به‌قلم می‌شوید؟ ما مشتاق خواندن تجربیات شما در این زمینه در قسمت نظرات هستیم.
بسیار هم عالی، خیلی بررسی کامل و جامعی در خصوص ابزارهای ویراستاری آنلاین ارائه شده در این محتوا که در نوع خود در وب فارسی نادر است.