در دنیای امروزی که محتوا حرف اول را می‌زند، هدف‌گذاری دقیق و اصولی، کلید موفقیت در هر استراتژی محتوایی است. مدل‌های متعددی برای این منظور وجود دارند؛ اما در این میان، هدف گذاری با مدل “مراحل اقدام” (Action Phases) یا همان “روبیکان” (Rubicon) به‌دلیل کاربردی بودن و سادگی، جایگاه ویژه‌ای یافته است.
آیا تا به‌حال برای رسیدن به هدفی تلاش کرده‌اید، اما در نهایت در نیمه راه آن را رها کرده باشید؟ یا شاید در شروع کار برای رسیدن به هدف خود تردید داشته‌اید؟ اگر اینطور است، مدل روبیکان مراحل اقدام می‌تواند به شما کمک کند.
مدل روبیکان در کنار مدل‌های شناخته‌شده‌ای مانند SMART، دریچه‌ای نو به سوی تعیین و ارزیابی هدف‌های بازاریابی محتوایی شما می‌گشاید. در این پست قصد داریم با واکاوی این مدل، گام‌هایی عملی برای پیاده‌سازی آن در استراتژی محتوایتان ارائه دهیم. با ما همراه باشید تا طعم جدیدی در هدف‌گذاری محتوا را بچشید!
دلیل نام گذاری روبیکان
همانطور که در ویکی‌پدیا نوشته شده است؛ داستانی حماسی از دل تاریخ روم باستان، راز نامگذاری “روبیکان” را فاش می‌کند. حدود 50 سال پیش از میلاد مسیح، ژولیوس سزار، امپراتور مقتدر روم، در اقدامی جسورانه به همراه ارتش قدرتمند خود از رودخانه‌ای به نام روبیکان عبور کرد. این عبور تاریخی، نقطه عطفی را در سرنوشت سزار و امپراتوری روم رقم زد.
عبور از روبیکان برای سزار، به مثابه عبور از نقطه بی‌بازگشت بود. دیگر راهی برای بازگشت به عقب و تردید در تصمیم خود برای جنگ داخلی نداشت. با عبور از این رودخانه، سزار به‌طور قاطع، سرنوشت خود و امپراتوری را به میدان نبرد سپرد.
از آن پس، عبور از روبیکان به استعاره‌ای مشهور در تاریخ تبدیل شد و به معنای گذر از نقطه‌ای بی‌بازگشت و قطعی شدن تصمیمی مهم به کار می‌رود. تصمیمی که عواقب آن چنان گسترده و غیرقابل بازگشت هستند که امکان تغییر مسیر و بازگشت به عقب از بین می‌رود.
هدف گذاری با مدل روبیکان (مراحل اقدام) چیست؟
مدل روبیکان یا مراحل اقدام، ابزاری کارآمد برای درک عمیق‌تر تصمیمات، اقدامات و نحوه تفکر شما در این مسیر است. این مدل با تفکیک مراحل مختلف تصمیم‌گیری و هدف‌گذاری، گامی نو در جهت شفاف‌سازی فرآیند انتخاب‌ها و دستیابی به اهدافتان برمی‌دارد.
همانطور که پیشتر گفته شد، نام این مدل برگرفته از رودخانه‌ای به همین نام در شمال ایتالیا است. در نظریه‌های روانشناسی انگیزش، مدل روبیکان با ظرافت، تمایزِ میان فرآیندهای انگیزشی و ارادی را آشکار می‌سازد.
این مدل، مرزهای مشخصی بین انگیزه‌ها و مراحل مختلف رسیدن به هدف را ترسیم می‌کند و به روشنی بیان می‌دارد که هر عملی، نقطه‌ای بی‌بازگشت را به همراه دارد.
نقش مدل روبیکان در روشنایی مسیر:
- درک عمیق‌تر تصمیمات: مدل روبیکان با تجزیه و تحلیل مراحل مختلف تصمیم‌گیری، به شما کمک می‌کند تا انگیزه‌ها، افکار و احساسات پشت هر انتخاب را به‌درستی درک کنید.
- انتخاب‌های آگاهانه‌تر: با وضوح بخشیدن به فرآیند انتخاب، مدل روبیکان شما را قادر می‌سازد تا انتخاب‌هایی آگاهانه‌تر و مبتنی بر شناخت عمیق‌تر انگیزه‌هایتان داشته باشید.
- دستیابی هدفمند: تفکیک مراحل رسیدن به هدف در مدل روبیکان، نقشه راه را ایفا می‌کند و به شما در پیمایش گام به گام مسیر و غلبه بر چالش‌ها یاری می‌رساند.
- غلبه بر تعلل و تردید: مدل روبیکان با آشکار ساختن “نقطه بی‌بازگشت” در هر عمل، به شما انگیزه می‌دهد تا بر تعلل و تردید غلبه کرده و با قاطعیت بیشتری به سوی اهدافتان حرکت کنید.
مدل روبیکان، ابزاری کارآمد و روشنایی‌بخش در مسیر تصمیم‌گیری، هدف‌گذاری و دستیابی به موفقیت‌های فردی و سازمانی است. این مدل به شما کمک می‌کند تا اهداف استراتژی بازاریابی محتوای خود را به‌درستی تعیین کنید. و سپس با برنامه‌ریزی اصولی به سمت رسیدن به آنها قدم بردارید. مدل هدف گذاری روبیکان شامل 4 مرحله است که در ادامه با آنها آشنا خواهید شد.
مراحل هدف گذاری با مدل روبیکان (۴ فاز اقدام)
مدل روبیکان (مراحل اقدام) اساسا برای تصمیم‌گیری‌هایی به کار می‌رود که حالت سیاه یا سفید دارند. یعنی تصمیم‌هایی که جایگزین چندانی برای آنها وجود ندارد. مدل روبیکان شامل ۴ فاز (مرحله) است که ترتیب آنها را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:
در ادامه، به بررسی مراحل مدل روبیکان به همراه مثال‌هایی از زندگی شخصی و چالش‌های هدف‌گذاری در استراتژی محتوا می‌پردازیم تا درک عمیق‌تر و ملموس‌تری از کاربرد این مدل در دنیای واقعی به‌دست آورید.
1. مرحله پیش از تصمیم
شما قبل از اینکه تصمیمی بگیرید، مرحله‌ای به نام «پیش از تصمیم» وجود دارد. در این مرحله، شما گزینه‌های مختلف را بررسی می‌کنید. تمام جوانب مثبت و منفی خواسته‌ها و اهداف متفاوت را در نظر می‌گیرید. همچنین باید نتایج مورد انتظار خود و میزان دستیابی به هدف‌های مختلف در این مرحله را ارزیابی کنید.
مثال در زندگی شخصی: شخصی قصد دارد برای رفت‌وآمد روزانه خودرویی تهیه کند. او در حال بررسی گزینه‌های خودروی دست دوم، خودروی نو یا اجاره به‌شرط تملیک است. تمام گزینه‌ها با مزایا و معایب‌شان را در نظر می‌گیرد. حتی امکان استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی را هم بررسی می‌کند.
مثال در استراتژی محتوا: مدیر محتوایی قصد دارد، استراتژی محتوای سازمانش را تدوین کند. با توجه به صحبت‌های مدیران ارشد و تیم محتوا در حال بررسی فعالیت در بسترهای یوتیوب، اینستاگرام و کست باکس است. در ضمن او گزینه‌های تولید محتوای صوتی، تصویری و متنی را هم در ذهن خود دارد. مدیر محتوا به مزایا و معایب هر گزینه فکر کرده و در نظر دارد برای شش ماه آینده، بهترین گزینه را انتخاب کند.
2. مرحله پس از تصمیم
در این مرحله شما تصمیم نهایی را می‌گیرید و برای اجرای آن، برنامه‌ریزی می‌کنید. در این راستا شما باید زمان، مکان و چگونگی اقدامات لازم برای رسیدن به هدف را مشخص کنید. یادتان باشد که پس از اینکه تصمیم گرفتید، دیگر راه بازگشتی وجود ندارد. یعنی از این به بعد شما سزاری هستید که از رودخانه روبیکان گذشته است.
مثال در زندگی شخصی: فرد تصمیم می‌گیرد یک تویوتا کرولای پنج‌ساله دست دوم بخرد. به‌محض اینکه قرارداد خرید امضا شود، او از نقطه بی‌بازگشت عبور می‌کند. او باید ترتیب امور مالی را بدهد تا پول به حساب فروشنده منتقل شود. او می‌داند چه زمانی ماشین در نمایندگی آماده تحویل است و دیگر نمی‌تواند این تصمیمات را تغییر دهد.
مثال در استراتژی محتوا: مدیر محتوا از بین گزینه‌های خود تولید محتوا در یوتیوب را به‌عنوان هدف جدید محتوایی برگزیده است. او تصمیم خود را با تحلیل پرسونای مخاطب و همچنین آنالیز رقبا، نهایی کرده است. وی همچون سزار مطمئن است که انتخاب یوتیوب، از بین گزینه‌های دیگر مطلوب‌ترین هدف برای سازمانش است. بعد از آن او به برنامه‌ریزی از ساخت اکانت تا تولید و نشر محتوای ویدیویی می‌پردازد. او می‌خواهد، تمام برنامه‌های شش ماه اول را در یک تقویم محتوایی گردآوری کند.
3. مرحله اقدام
در این مرحله، شما دست به اقدام می‌زنید تا به هدف خود نزدیک شوید. اگر دستیابی به هدف موفقیت‌آمیز نباشد، باید به میزانی از نتیجه که تا الان به‌دست آمده راضی باشید. ژولیس سزار وقتی با سپاه از رود روبیکان گدشت و وارد شهر شد، دیگر جای پس کشیدن نداشت. او با تمام قوا جنگید. یا شکست می‌خورد و کشته می‌شد یا پیروز می‌شد و به پادشاهی می‌رسید.
مثال در زندگی شخصی: فرد به‌محض اینکه تویوتا دست دوم را خریداری می‌کند، می‌داند کی می‌تواند ماشین را تحویل بگیرد. همچنین باید مطمئن شود که مالیات جاده را پرداخت و بیمه مناسبی برای ماشین تهیه کند. تنها پس از این مقدمات او می‌تواند برای رفت و آمد از ماشین استفاده کند.
مثال در استراتژی محتوا: مدیر محتوا با توجه به برنامه‌ریزی انجام شده در مرحله قبل و منابع انسانی و مالی (تیم و بودجه) کار خود را در یوتیوب آغاز می‌کند. او به همراه تیمش هر هفته در استودیویی که ساخته‌اند، یک ویدیوی بلند ضبط می‌کنند. بعد از ویرایش ویدیو، ساخت کاور و نوشتنِ متن توضیحات ویدیو، آن را در کانال بارگذاری می‌کنند.
4. مرحله پس از اقدام
این مرحله زمانی است که شما نتایجِ رفتارهای خود را در راستای رسیدن به هدف بررسی و ارزیابی می‌کنید. این ارزیابی هم با نگاه به عقب بر اساس بازخوردها (فیدبک) و هم نگاه به جلو بر اساس پیش‌خورد (فیدفوروارد) صورت می‌گیرد. سزار پس از رسیدن به سلطنت، باید می‌دید در راه رسیدن به پیروژی چه هزینه‌هایی را صرف کرده؟ چند نفر از ارتشش زنده مانده‌اند و چند نفر جان داده‌اند؟ چقدر از بقایای شهرشان باقی مانده است؟ چه هزینه‌هایی برای بازیابی لازم است؟
مثال در زندگی شخصی: وقتی که شخص برای دو ماه با ماشین رفت و آمد کرد، می‌تواند نتایج این دوره را ارزیابی کند. مدت زمان رفت و آمد چقدر بوده؟ در مقایسه با حمل و نقل عمومی چقدر در زمان صرفه جویی شده است؟ هزینه بنزین چقدر بوده؟ چند بار در ترافیک گیر کرده؟ آیا ماشین دست دوم ایرادی داشته است؟ و غیره. در ادامه، او با یک نگاه رو به جلو (فیدفوروارد) می تواند از خودش بپرسد آیا مایل به گرفتن نتایج دیگری هم هست یا نه. نیاز به خرید تایرهای زمستانی دارد؟ هزینه‌های نگهداری ماشین بالا خواهد بود؟ آیا هوشمندانه است به استفاده از همین ماشین ادامه دهد؟ و سوالاتی از این دست.
مثال در استراتژی محتوا: مدیر محتوا از خود می‌پرسد: در شش ماه گذشته آیا هر 24 ویدیو ساخته شده؟ چه مشکلات و چالش‌هایی در این اقدامات وجود داشته؟ چند کاربر، عضو کانال یوتیوب شده‌اند؟ این ویدیوها چه تعداد لایک، ویو و کامنت گرفته؟ چه ایده‌ها و سوالاتی توسط کاربران پرسیده شده؟ آیا نتایج شش ماه گذشته راضی‌کننده بوده؟ آیا ادامه کار ارزش دارد؟
نقاط گذار در تعیین اهداف با مدل روبیکان (۳ نقطه گذار)
در مدل روبیکان میان هر 4 مرحله، 3 نقطه گذار وجود دارد. مرز اول، فرآیند انگیزه را در «مرحله‌ی پیش از تصمیم» از فرآیندهای مربوط به «مرحله پس از تصمیم» جدا می‌کند. مرز دیگر، مرز بین «آغاز کردن» و «به پایان رساندن اقدامات برای رسیدن به هدف» است. هر چهار مرحله با سه نقطه گذارِ مشخص از هم تفکیک شده‌اند:
- گذار اول (عزیمت)
این نقطه گذار که در بین مرحله اول و دوم را «گذر از روبیکان» است. همانطور که به آن اشاره کردیم، این نام از اقدام ژولیوس سزار برای تصاحب قدرت در روم گرفته شده است. هدف این مرحله برآورده کردن برخی خواسته‌ها و آرزوهاست. این خواسته‌ها، گزینه‌های احتمالی‌ای هستند که در پایان «مرحله پیش از تصمیم» به اهداف مشخص تبدیل می‌شوند.
- گذار دوم (قدم نهادن)
در انتهای فاز «پس از تصمیم»، اقدامات لازم برای رسیدن به هدف آغاز می‌شوند.
- گذار سوم (سنجیدن)
در انتهای فاز «اقدام»، ارزیابی باید به‌صورت جدی در دستور کار قرار گیرد. به این ترتیب نتایج اقدامات هدفمند قابل سنجش خواهند بود.
جمع‌بندی
هدف گذاری با مدل روبیکان (مراحل اقدام) می‌تواند ابزاری قدرتمند برای رسیدن به اهدافتان باشد. با استفاده از این مدل، می‌توانید شانس خود را برای موفقیت افزایش دهید و به رویاهای خود برسید.
پی نوشت: من اولین بار، مدل روبیکان (مراحل اقدام) را در فایل‌های صوتی هدف‌گذاری که توسط محمدرضا شعبانعلی منتشر شده بود، یاد گرفتم. این حوزه بسیار گسترده است و من فقط سعی کردم در این مقاله کاربرد آن را در استراتژی محتوا بررسی کنم. حتما برای اطلاعات بیشتر، فایل استاد شعبانعلی را در متمم گوش دهید. ممنون از زمانی که صرف کردید.
